NA DANAŠNJI DAN PRIJE 45 GODINA KATASTROFALNI ZEMLJOTRES U CRNOJ GORI ODNIO 101 ŽIVOT

NA DANAŠNJI DAN PRIJE 45 GODINA KATASTROFALNI ZEMLJOTRES U CRNOJ GORI ODNIO 101 ŽIVOT

Prije 45 godina na današnji dan, 15. aprila 1979. godine, u 7.19 sati, zemljotres jačine 7 stepeni Rihterove skale pogodio je Crnu Goru. Poginula je 101 osoba u Crnoj Gori, 35 u Albaniji, a preko 100.000 ljudi je ostalo bez krova nad glavom.

Epicentar zemljotresa se nalazio u Jadranskom moru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 kilometara od obale.

Potres je trajao desetak sekundi i uglavnom se osjetio duž crnogorske i albanske obale i izazvao je katastrofalna razaranja sa intenzitetom od IX stepeni Merkalijeve skale na cijelom Crnogorskom primorju, na dužini od preko 100 km.

Budvanski Stari grad je u deset sekundi potresa teško oštećen. Od 400 građevina u Starom gradu samo osam je ostalo nedirnuto. Zidine i zaštitni bedemi iz 15. Vijeka su teško oštećeni. Manastir Praskvica, koji se nalazi između Miločera i Svetog Stefana, pretrpio je velika oštećenja. Crkva unutar manastira je potpuno srušena, a i freske su takođe oštećene.

NA DANAŠNJI DAN PRIJE 45 GODINA KATASTROFALNI ZEMLJOTRES U CRNOJ GORI ODNIO 101 ŽIVOT

Herceg Novi je takođe bio teško oštećen. Djelovi zidina Starog grada su pali u Jadran. Ulcinjski Stari grad, još jedan crnogorski centar kulturne baštine, skoro je potpuno uništen. Vjekovna Balšića kula u Ulcinju je srušena. Zemljotres nije poštedio ni Petrovac, Tivat, Kotor, Risan. Preko 450 sela je sravnjeno sa zemljom. Mnoga sela u regijama Crmnica, Grbalj, Krajina, Paštrovići bila su u opasnosti da se potpuno uruše. U unutrašnjosti, Cetinje, Danilovgrad, Nikšić i Titograd su oštećeni, ali ne teško.

Prema izvještaju Uneska iz 1984, ukupno 1.487 objekata je oštećeno, od kojih su skoro polovina domaćinstva, a 42 odsto crkve i svetovni objekti. Trideset odsto od ukupno oštećenih objekata je u potpunosti srušeno. Preko 1.000 spomenika kulture je bilo oštećeno, kao i hiljade umjetničkih djela i vrijedne kolekcije.

Uništen je ogroman dio modernih hotelskih kapaciteta u regionu, oštećena su 53 zdravstvena objekta, 570 objekata socijalne i dječije zaštite, 240 školskih objekata. Posebno su stradali kulturno-istorijski spomenici (manastiri, crkve, muzeji, arhivi), koji su koncentrisani uglavnom u najugroženijem primorskom pojasu.

Velike štete su bile na putnoj mreži – oštećeno je oko 350 kilometara magistralnih i 200 km regionalnih puteva. Jedna od specifičnih manifestacija oštećenja tla izazvana zemljotresom bile su pojave likvifakcije (tečenja tla), klizišta i odroni.

Prema makroseizmičkim podacima, oblast zahvaćena maksimalnim intenzitetom (IX stepeni MCS skale) iznosila je po dužini oko 90 km, a po širini nekoliko kilometara, sa pravcem pružanja SZ –JI. Sudeći po karakteristikama prve izoseiste i analizi mehanizma žarišta ovog zemljotresa, rasijedanje stijenskih masa koje grade zemljinu koru u ovom području, odigralo se duž rasjedne linije koja se pruža paralelnosa obalom, a maksimalno oslobađanje energije bilo je na kopnu.

Prema podacima dubinskog seizmičkog sondiranja duž linije: ušće Bojane – Bar – Petrovac – Boka kotorska, postoji dubinski razlom, kojem treba pripisati nastanak glavnog zemljotresa 1979. godine. Poslije glavnog zemljotresa manifestovana je blokovska građa gornjeg dijela zemljine kore u ovom dijelu terena. Poprečnim rasjedima na ovom području, gornji dio kore je izdijeljen u blokove koji su i ranije bili seizmički aktivni. Nakon glavnog zemljotresa duž ovih rasjeda javljali su se vrlo brojni naknadni zemljotresi slabijeg i jačeg intenziteta.

Do kraja 1979. Godine registrovano je 90 jakih naknadnih zemljotresa, sa magnitudom većom ili jednakom 4,0, preko 100 zemljotresa sa magnitudom 3,5–4,0, kao i skoro 10. 000 slabijih potresa.

Obnova zemlje trajala je deset godina. Sve republike tadašnje Jugoslavije su solidarno učestvovale u obnovi, a donijet je i Zakon o obnovi Crnogorskog primorja u tadašnjoj Saveznoj skupštini.

Izvor: Dan